Tajemnice Tanowa (2) - Góra Żalisko

W Tanowie przy ostrym zakręcie drogi w kierunku Tatyni, Dobieszczyna, granicy widnieje niewielkie wzgórze dominujące nad jezdnią maksymalnie 3-4 metry. To miejsce nazywane jest Górą Żalisko. 

Tak pisze o niej Wiesław Gaweł w swej pozycji Gmina Police wydanej w 1997 r.: „...w centralnej jego wsi znajduje się niewielkie wzniesienie zwane Górą Żalisko, na której rosną stare lipy - „żercy” (słowiańskie określenie kapłana). Stara legenda głosi, że tu w Tanowie w XV wieku ówcześni żercy na skutek niewłaściwego tłumaczenia istoty godów w Kanie Galilejskiej zaklęci zostali w lipy i trwać będą w tych postaciach do chwili kiedy zmienią wreszcie swoje heretyckie poglądy”.

Wbrew pozorom Wiesiek ani też ja jak niektórzy sądzą, nie jesteśmy pomysłodawcami, czy też autorami opowieści i nazwy tego miejsca, w którym do wczesnego powojnia stał ładny szachulcowy kościółek. Otóż nazwy tej w literaturze, materiałach piśmiennych jest znacznie więcej i używana jest od dawna. Dotarłem do kilku źródeł: mapa Okolice Szczecina, Państwowe Przedsiębiorstwo Wydawnictw Kartograficznych, Warszawa 1967 „...na wzgórzu Żalisko stare 250- letnie lipy”. W 1972 r. Czesław Piskorski w Powiecie Szczecińskim wydanym w Szczecinie informuje: „W centrum niewielkie wzniesienie Góra Żalisko, na której rosną stare lipy „żercy” (kiedyś stał tu kościół zniszczony podczas wojny)”. Antoni Adamczak, Puszcza Wkrzańska i Wzniesienia Szczecińskie szlaki turystyczne, Szczecin 1993: „W pn. części wsi Góra Żalisko - niewielkie wzniesienie, na którym stał XVIII wieczny kościół ryglowy, zniszczony w czasie działań wojennych w 1945 r.. Rosną tu stare lipy”, Jerzy M. Kosacki, Ziemia Szczecińska, część II- Szczecin i okolice, Szczecin 1994: „Wieś położona nad rzeką Gunicą (...) W centralnej części znajduje się wzniesienie (Góra Żalisko), miejsce składania przez Słowian bogom ofiar z piwa, miodu i zwierząt. Według legendy kapłani za niewłaściwe tłumaczenie istoty godów w Kanie Galilejskiej zostali zamienieni w lipy, a trwać będą aż nie zmienią swoich poglądów”. Wiesław Gaweł o Górze Żalisko wspomina też w swych artykułach w Gazecie Polickiej - 1991 i Tytanie -2012.

Pewnie gdybym poszperał więcej, natknąłbym się na kolejne przykłady stosowania oryginalnej nazwy niepozornego w końcu miejsca w Tanowie, wszak nie ma tam już wiejskiej zabytkowej świątyni.

 

W moim Tanowie wczoraj i dziś, 2011 piszę: „Na początku XIX w. na Górze Żalisko wybudowano ryglowy kościół z wieżą, przy którym grzebano zmarłych. Ze wzgórzem związana jest legenda JAKOBY „żercy” mylnie tłumacząc znaczenie godów w Kanie Galilejskiej zostali zamienieni w drzewa do momentu zmiany błędnego tłumaczenia”. 

Legendy tworzą ludzie, wędrowcy, bajarze, przewodnicy na użytek podkreślenia zdarzenia, miejsca, obiektu czy stworzonej fikcyjnej bądź też prawdziwej osoby. Legendy traktuje się różnie z dozą prawdopodobieństwa lub też z przymrużeniem oka. Stąd logiczna wydaje mi się wypowiedź Wieśka Gawła, twierdzącego, że legenda ma swój rodowód być może już w XIX w. u Niemców, którzy ją stworzyli: „Legendy, bo Góra Żalisko i związana z nią legenda powstała u Niemców, podobnie jak większa część,  powoli są wyłapywane i poznawane. Zna ich bardzo dużo emerytowany weterynarz z Torgelow Klaus Nudel. Ostatnio przysłał mi mało znaną legendę o „kąpieli” w Policach księcia Bogusława X po polowaniu w Puszczy Wkrzańskiej”.

jan